We gaan wederom een stapje terug in de tijd met een weer nieuwe review met een prachtig stukje oud hout van “Neerlandsche bodem”! Dit geweer heeft deel uitgemaakt van de Nederlandse bewapening en is zelfs gefabriceerd in ons land door Artillerie Inrichtingen in Zaandam. Op de schietvereniging kom ik dit geweer maar weinig tegen, sterker nog… dit was de eerste keer dat ik hem in m’n handen had. Des te leuker om er een review over te schrijven!

Geschiedenis van de M95 karabijn

Voordat de Mannlicher M95 ingevoerd werd was het Nederlandse leger sinds 1871 uitgerust met een enkelschots Beaumont geweer in het kaliber 11mm. Ongeveer 15 jaar later vond men dat een enkelschots geweer uit de tijd was en werd er gezocht naar een repeteergeweer. Omdat de commissie die belast was met het onderzoek aangaf dat de zoektocht naar een nieuw geweer een flinke tijd in beslag zou nemen werd besloten om in de tussentijd de Beaumont geweren om te bouwen naar een vierschots repeteergeweer volgens het Vetterli systeem.

Na de beproeving van enkele bestaande wapens werd besloten tot invoering van de Steyr M95 maar dan wel met een conventionele grendel en dus niet met de straight pull grendel. Kort na de invoering van het geweer werd ook de eerste karabijn versie ingevoerd ten behoeve van de cavalerie. Dit wapen werd Karabijn no1 gedoopt. Daarna kwamen er nog 3 versies van de karabijn bij. No2 ten behoeve van de Marechaussee, no 3 ten behoeve van de Genie, pontonniers en torpedisten en no4 voor de militaire wielrijders. Deze vier modellen bleven bestaan tot het einde van de eerste wereldoorlog.

Omdat de modellen onderling op een aantal punten verschillend zijn moesten er voor alle modellen ook verschillende onderdelen op voorraad gehouden / besteld worden. Dat zoiets niet wenselijk is kwamen ze in de militaire top ook achter en werd er een onderzoek gestart om te kijken of er niet één model karabijn gemaakt kon worden die voor alle onderdelen geschikt was. Geheel traditioneel volgens Nederlands poldermodel werd er natuurlijk gevraagd naar ieders mening, werd er overlegt en aangezien die onderdelen allemaal de eigen wensen hadden…. werden er uiteindelijk 4 nieuwe modellen van de karabijn gemaakt maar waarbij wel de afspraak gemaakt werd om de meest essentiële onderdelen hetzelfde te houden. En zo had het Nederlands leger 4 oude en 4 nieuwe modellen in de bewapening. De oude modellen zouden echter in de loop van de tijd worden omgebouwd tot het nieuwe model. Maar goed, toen kwam het kostenplaatje en werd er maar besloten om dit plan maar te schrappen. Wat dus één model had moeten worden werden er dus acht.

Later zou blijken dat er een overschot was aan geweren en een tekort aan karabijnen. Het overschot aan geweren zou omgebouwd worden naar karabijn en zo kwam er nog een laatste model bij, de no 5. In totaal zijn er dus 9 modellen van het Hembrug geweer geweest.

Over het wapen

De karabijn die wij mochten reviewen betreft een Karabijn no3 oud model. Dit model is ingezet bij de genietroepen, pontonnier en torpedisten. Later zou dit model ook ingevoerd worden bij de vesting- en pantserfortartillerie. In 1918 werd deze karabijn opgevolgd door het nieuwe model no3 maar is tot in 1940 in gebruik gebleven.

De karabijn is voorzien van een verstelbare keep aan de achterkant van het geweer. Deze keep kon in hoogte worden versteld om de hoogte van het schot aan te passen. De vizierverdeling liep van vierhonderd tot en met een bijzonder optimistische tweeduizend meter. Het geweer is voorzien van een notenhouten kolf uit één stuk, met uitzondering op de handbeschermer boven de loop. Op de bovenkant van de loop was een handbeschermer gezet, met een uitsparing voor het verstelbare vizier. Deze handbeschermer loopt net iets verder door dan de kolf zelf.

Aan de voorkant van het wapen net onder de loop zit een een bajonet fitting. Hier kon het 60cm lange bajonet aan bevestigd worden. Ook net onder de loop is een pompstok bevestigd.

De grendel van het geweer is recht en niet gebogen. Aan het staartstuk van de grendel aan de bovenkant zit de veiligheid. Dit doet een beetje denken aan de werking van de Mauser karabijn. De grendel kan uit het geweer genomen worden voor onderhoud door aan de zijkant van het grendelhuis de knop in te drukken en de grendel naar achter te bewegen.

Het aparte aan dit geweer is dat de clips nadat je vijf patronen hebt verschoten aan de onderkant van het uit het magazijn valt. Zeker als je voor de eerste keer met dit wapen schiet en geen idee hebt is dit een aparte gewaarwording.

De 6,5×53,5R Patroon

De 6,5×53,5R patroon deed zijn intrede met het M95 geweer. Niet alleen werd deze patroon gebruikt in het Hembrug geweer maar ook in mitrailleurs zoals de Schwarzlose, de Madsen, Lewis en de Vickers. In 1897 werd de productie van hulzen, slaghoedjes en projectielen opgestart door de patroonfabriek aan de Hembrug in Zaamdam.

De militaire patroon heeft een totale lengte van 77,5mm, een lange rondkop kogelpunt van 6,5mm en heeft een rand bij de hulsvoet. Deze patronen werden in een clip van 5 patronen in het geweer geladen.
De reductie in diameter van het projectiel was voor die tijd revolutionair. Zeker als je kijkt dat ze van 11mm kwamen is dit bijna de helft reductie. Maar in de loop van tijd werd ook duidelijk dat aan dit kleinere kaliber ook nadelen zaten. Zo werd er al voor het uitbreken van de eerste wereld oorlog geconstateerd dat de patroon te weinig stopping power had. Een onderzoek naar een betere/geschiktere patroon werd uitgevoerd maar tot het uitbreken van de tweede wereld oorlog werd hier niets mee gedaan. Zo kwam het dat de Nederlandse militairen uitgerust bleven met de M95 in het kaliber 6,5×53,5mm.

Het schieten

Hoogste tijd om dit wapen eens een keer uit te laten op de 100m baan. Tijdens de avonden dat ik met dit wapen mocht schieten hebben we geschoten met fabrieks- en met herladen munitie. Omdat we op de eerste avond nog geen herladen munitie ter beschikking hadden hebben we die avond met fabrieks munitie geschoten en een andere avond met herladen munitie.

Het wapen is best kort en voelt daardoor vrij licht aan. De kolf is slank maar pakt prettig vast. De sleuven in het voorhout zorgen ervoor dat het wapen prettig vastgepakt kan worden tijdens het schieten.

Het laden van het wapen is simpel, grendel naar achteren en de clip met 5 patronen in het magazijnhuis drukken tot je klik hoort. Vervolgens de grendel weer naar voren en schieten maar. De stripperclip hoeft niet verwijderd te worden en blijft dus in het wapen zitten. Het vizier is erg fijnmazig. Deze lijkt sterk op die van een K98 bijvoorbeeld en nou moet ik heel eerlijk toegeven dat ik dat niet het fijnste richtmiddel vind om mee te schieten. Maar goed, we zullen het er maar mee moeten doen!

Omdat het vizier start niet lager kan dan 400m richten we een stuk onder het visueel, hopende dat we dan ongeveer op de juiste plek uitkomen op de 100m. Na een paar schoten en nog een heel stuk te hoog uitkomen, toch iets verder zakken en zaten we eindelijk op de kaart. Je vraagt je dan toch af hoe ze dit in het veld gedaan hebben. Dat lijkt mij niet echt prettig als je zo moet compenseren om het schot op de juiste plek te laten vallen.
Het valt op hoe rustig het wapen schiet. De terugslag is echt bijzonder rustig, zo zou je makkelijk een wedstrijd vol kunnen houden met schieten.

Het lastige was dat we de avond dat we schoten met herladen munitie niet echt een strak resultaat neer konden zetten door het wederom zoeken naar de juiste hoogte van het mikpunt en dat op een gegeven moment het wapen een paar storingen gaf. We hadden er gelukkig wel een aantal patronen mee verschoten maar het leek ons beter om die avond maar voor gezien te houden en het wapen even een flinke onderhoudsbeurt te geven. Ondanks dat toch een aardig beeld gekregen van het wapen. Een van de dingen waar je goed op moet letten is dat de patronen op de juiste wijze in de clip zitten, doe je dit niet dan is er een kans op een storing wat we ook een keer hebben ondervonden. Wat wel grappig is dat de clip aan de onderkant van het wapen uitgeworpen wordt na het laatste schot en de grendel dan naar achter wordt gehaald. Ik stond de eerste keer echt even te kijken en ik dacht dat er wat anders uit het wapen sprong.

De trekkerdruk van het wapen is niet licht maar zeker niet zwaar en daardoor eigenlijk heel prettig. De grendel van dit specifieke wapen sloot wat zwaar maar dat kan ook te maken hebben met de storingen die we later op de avond kregen. Tijd dat de eigenaar het wapen maar eens flink poetst.

Herladen is een must

Het hebben van zo’n stuk historie is natuurlijk leuk maar als sportschutter wil je natuurlijk ook met het wapen kunnen schieten. Het kaliber is nooit echt heel populair geweest en zeker op dit moment niet. Nieuw worden deze patronen namelijk niet meer geproduceerd. Hier en daar is er nog wel een keer een originele clip met munitie te vinden maar om nou 1 keer in het half jaar 5 schoten te doen is ook zonde. Wil je echt kunnen schieten met dit wapen dan is herladen de enige optie. Voor de eigenaar van dit geweer ben ik dan ook opzoek gegaan voor onderdelen en herlaadapparatuur.

Mocht je een voorraadje hulzen in het juiste kaliber (6,5×53,5R) weten te bemachtigen dan heb je geluk. Je kan dan meteen aan de slag met herladen. Misschien een inkoppertje maar let wel even op dat als je militaire hulzen hebt je geen boxer slaghoedjes aanschaft, je zult dan namelijk berdan primers moeten gebruiken.
Mocht je geen hulzen weten te bemachtigen in het juiste kaliber dan kan je er ook nog voor kiezen om .303 british hulzen te gebruiken door deze om te vormen. Het omvormen van deze hulzen is wel wat meer werk maar dat is eenmalig en je hebt het voordeel dat als je commerciële .303 british hulzen hebt je de makkelijk verkrijgbare boxer slaghoedjes kan gebruiken. Via de munitieverzamelvereniging kon ik voor de schutter een 80 tal orginele hulzen regelen, weliswaar militaire hulzen dus met berdan primer. Dat zijn er natuurlijk niet veel maar voorlopig kan de schutter hiermee even uit de voeten.

Een die-set is je volgende “probleem”. Ik heb best lang moeten zoeken maar eindelijk had stroblz.cz de die-set op voorraad. Deze worden gemaakt door CH4D en zijn zeker niet goedkoop. Maar ja… als je wilt herladen moet je wat.

En dan nog een hobbel en dan kan je herladen, een bruikbaar herlaadrecept. Aangezien het kaliber niet meer gebruikt wordt in hedendaagse wapens zal je in de herlaadtabellen van diverse kruitfabrikanten geen gegevens meer vinden. Dus zoeken, zoeken, zoeken op het internet en wat lijntjes uitgooien bij bekende schutters. Nou had ik voor dit geweer al een paar recepten gevonden op het internet maar dit bleek telkens van 1 persoon afkomstig te zijn, toevallig ook een Nederlander maar ik kreeg helaas geen contact met hem. En toen kwam er via een vuurwapenforum een Hembrug te koop met herlaad materiaal! Deze persoon wilde het materiaal helaas niet los verkopen maar hij wilde wel zijn herlaadrecept delen. Deze kwam bijna 1 op 1 overeen met het eerdere recept wat ik al op internet gevonden had. Tof! Nu kunnen we met zekerheid zeggen dat dit een veilig en bruikbaar recept is.

Op dit moment hanteren we het volgende herlaadrecept (hergebruik op eigen risico!):

Conclusie

Prachtig om eens met zo’n stukje Nederlandse geschiedenis te mogen schieten. Ondank dat het best zoeken was naar waar je precies moest mikken om op 100m nog goed uit te komen was ik best tevreden over het schieten met het wapen. Ja, het vizier moet je liggen, dat geef ik eerlijk toe en het is dus niet mijn favoriet. Verder is het een prettig wapen om mee te schieten maar je moet wel bereid zijn voor dit wapen te herladen. Wil je dat niet dan is een wapen zoals dit echt een nogo.

Met dank aan de schutter waarvan ik dit wapen mocht reviewen!

Groet Sport schutter

Geraadpleegde bronnen: De Mannlicher M.95 en de patroon van 6,5 x 53,5 R

P.S. nog even dit: Vind je m’n artikelen leuk / nuttig om te lezen? Zou jij ook een kleine bijdrage willen leveren aan deze site? Zelfs een kleine donatie betekent heel veel voor mij en natuurlijk ook voor deze site! Hiermee kan ik meer reviews schrijven, het domein onderhouden en een klein beetje terug krijgen voor de diverse projecten die ik programmeer. Zou je een kleine donatie willen doen? Klik dan hier!